Kleinkinderen kunnen de erfenis van de grootouders vaak beter gebruiken dan de kinderen. Daarom kan het interessant zijn om een deel van het vermogen rechtstreeks over te dragen aan de kleinkinderen en de generatie van de kinderen over te slaan, het zgn. “generation skipping”. De hervorming van het erfrecht maakt het mogelijk om door middel van globale en punctuele erfovereenkomsten aan “generation skipping” te doen. Daarenboven heeft de Vlaamse regering op 6 oktober 2017 een fiscale regeling van de erfenissprong goedgekeurd. Deze vernieuwingen pleiten ervoor om kleinkinderen een financieel steuntje in de rug te geven. Waar komen deze wijzigingen op neer?
GENERATIESPRONG BIJ OVERLIJDEN
Globale erfovereenkomst
Met het nieuwe erfrecht wordt het mogelijk om een generatiesprong te realiseren in het raam van een globale erfovereenkomst. Elke vermoedelijke erfgenaam in rechte nederdalende lijn van de beschikker kan erin toestemmen dat zijn eigen kinderen in zijn plaats worden toebedeeld; hij verzaakt dus aan zijn persoonlijke toebedeling in het voordeel van zijn eigen kinderen. Hierbij is het noodzakelijk dat de globale erfovereenkomst het akkoord van alle kinderen van de verzakende erfgenaam wegdraagt.
Een voorbeeld:
Mevrouw (X) heeft twee kinderen (Y en Z) en wil hen elk door middel van een globale erfovereenkomst € 300.000 toekennen. De wens van de familie ligt voor om de kinderen van Y (drie kleinkinderen) toe te bedelen in plaats van Y, elk voor € 100.000. Deze generatiesprong is mogelijk voor zover alle drie de kleinkinderen voortkomende uit Y worden toebedeeld. Het is bijgevolg niet mogelijk om € 300.000 volledig aan één van de kinderen van Y toe te kennen. Bij de vereffening van de nalatenschap van Y, zal elk van de drie kinderen beschouwd worden als een begunstigde van een schenking van € 100.000.
Fiscaal voordeliger
Dit lijkt aan te sluiten bij het ontwerp van decreet dat op 6 oktober 2017 goedgekeurd werd door de Vlaamse regering, waardoor de generatiesprong fiscaal voordeliger zou worden. Indien het parlement eind dit jaar deze decreetwijziging goedkeurt, zou voor de berekening van de erfbelasting, in bovenstaande casus, rekening gehouden worden met drie erfgenamen en niet meer met één erfgenaam (Y) zoals dit nu het geval is.
Wanneer ouders de nalatenschap verwerpen en de kleinkinderen rechtstreeks erven van de grootouders, betalen ze vandaag de dag evenveel erfbelasting als die ouder zou betaald hebben mocht hij de nalatenschap niet hebben verworpen. Wie erft in de plaats van een verwerpende erfgenaam moet immers altijd minstens evenveel erfbelasting betalen als de verwerpende erfgenaam had moeten betalen. De ratio van deze regel was het voorkomen van misbruik waarbij erfenissen enkel om erfbelasting uit te sparen werden verworpen. Deze regel is nochtans niet eerlijk. Wanneer er meerdere kleinkinderen zijn, erven zij kleinere bedragen, waardoor ze in een lagere belastingschaal zouden moeten vallen. In de erfbelasting gelden immers progressieve tarieven die afzonderlijk per erfgenaam worden berekend.
De Vlaamse regering wil deze regel nu schrappen om jongere generaties financieel te helpen waar nodig en heeft het ontwerp van decreet voor de erfenissprong goedgekeurd.
De verwerping heeft als bijkomend voordeel dat er maar éénmaal erfbelasting verschuldigd zal zijn door de kleinkinderen. Verwerpt de ouder de nalatenschap niet, dan betaalt hij zelf erfbelasting en betalen de kleinkinderen op hun beurt later nog eens erfbelasting op datzelfde vermogen.
NADELEN/ONZEKERHEDEN
Er zijn ook wel wat nadelen, vooral onzekerheden, verbonden aan de vrijwillige globale erfovereenkomst na overlijden van de grootouders.
Vooreerst ligt de erfenissprong in handen van de kinderen van de grootouders en niet de grootouders zelf. Verder is het een alles of niets beslissing voor de ouder die verwerpt. In principe dus voor de verwerpende ouder geen inkomsten of controle op het vermogen dat naar de kleinkinderen gaat, al zal de praktijk daar ongetwijfeld een mouw aan kunnen passen.
Het belangrijkste nadeel ligt mogelijk bij de kleinkinderen zelf. Zij zullen de schenkingen die ze zelf gekregen hebben moeten bijtellen bij de schenking die hun ouders hebben gekregen om te berekenen of ze hun rechtmatig erfdeel hebben gekregen. In bepaalde gevallen kan dit dus zeer nadelig zijn voor de kinderen van de ouder die de nalatenschap verwerpt. Zij doen er goed aan vooraf goed te berekenen hoe die afstand voor hen uitvalt.
GENERATIESPRONG BIJ SCHENKINGEN
Het toekomstig erfrecht voorziet naast “generation skipping” in de globale erfovereenkomst ook in een “generation skipping” in de punctuele erfovereenkomst door middel van de techniek van inbreng ten behoeve van een derde. Dit houdt in dat het kind van de schenker (grootouder) zich ertoe verbindt om de schenking die zijn kind (het kleinkind) verkreeg van zijn grootouder in te brengen in de nalatenschap van de grootouder. De schenking zal bijgevolg aangerekend worden op het aandeel van het kind van de grootouder, terwijl dit kind eigenlijk niets ontvangen heeft.
Een andere, betere, techniek is dat de grootouder, samen met al zijn kinderen een punctuele erfovereenkomst koppelt aan die schenking waarin de kinderen kunnen verklaren dat zij geen vordering tot inkorting zullen instellen na het overlijden van de schenker-grootouder.
Of die, notariële, erfovereenkomst noodzakelijkerwijs de schenkbelasting verschuldigd zal maken is nog niet duidelijk. Ook daar zal bijstand van specialisten noodzakelijk zijn.
De toekomstige hervormingen van het erfrecht en de goedkeuring van het ontwerp van het decreet van de Vlaamse regering omtrent de verwerping zal zonder twijfel een groter aantal mogelijkheden bieden om een successieplanning op maat van de kleinkinderen uit te werken. Hoewel de hervormingen niet onmiddellijk in werking treden, belet er u niets om nu al na te denken over uw vermogensplanning en met ons contact op te nemen. Ook binnen de familie maken goede afspraken goede vrienden.