De essentie van het gemeenschapsstelsel is dat de beroepsinkomsten van beide echtgenoten tot het gemeenschappelijk vermogen behoren. Vaak worden beroepsactiviteiten uitgeoefend binnen een vennootschap waarvan de aandelen tot het eigen vermogen behoren en waaruit er slechts een beperkt loon wordt uitgekeerd. Bij echtscheiding kan dit erg nadelige gevolgen hebben voor de andere echtgenoot. Het wetsvoorstel tot wijziging van het huwelijksvermogensrecht tracht aan deze situatie tegemoet te komen.
Welke situatie wordt beoogd?
Meneer X en mevrouw Y zijn gehuwd onder het wettelijk stelsel, waardoor hun inkomsten tot hun gemeenschappelijk vermogen behoren. Meneer X werkt deeltijds in dienstverband en zorgt daarnaast ook voor het huishouden en de kinderen. Zijn loon wordt maandelijks gestort in het gemeenschappelijk vermogen. Mevrouw Y heeft een vennootschap waarvan de aandelen tot haar eigen vermogen behoren (ze had deze vóór het huwelijk verworven). Hoewel haar beroepsactiviteit zeer winstgevend is, keert zij zichzelf maandelijks slechts een zeer laag loon uit vanuit de vennootschap. Dit loon komt toe aan het gemeenschappelijk vermogen. De waarde van de vennootschap en haar aandelen stijgen sterk doorheen de jaren.
Na 15 jaar huwelijk besluiten meneer X en mevrouw Y om uit de echt te scheiden. Het gemeenschappelijk vermogen wordt bij de vereffening en verdeling van het huwelijksvermogensstelsel in twee gelijke helften verdeeld. De eigen goederen komen volledig toe aan diegene die er eigenaar van is. Meneer X heeft steeds zijn volledige loon in het gemeenschappelijk vermogen zien verdwijnen en dit loon werd opgeleefd door het gezin. Hij heeft zijn carrière sterk ingeperkt voor de opvoeding van de kinderen, zodat zijn echtgenote de ruimte kreeg om haar zaak uit te bouwen. Mevrouw Y heeft een bloeiende vennootschap, waarvan de aandelen volledig aan haar toekomen.
Dit gaat in tegen de geest van het gemeenschapsstelsel. Op het ogenblik van het huwelijk wordt gekozen voor een huwelijksstelsel met een sterkte solidariteit, die vervolgens niet wordt bekomen omdat één van beide echtgenoten haar beroepsactiviteit uitoefent in een eigen vennootschap en zichzelf slechts beperkte inkomsten uitkeert.
Voorgestelde wetswijziging
In het kader van de hervorming van het huwelijksvermogensrecht wordt voorgesteld om de volgende bepaling in te voeren: “De echtgenoot die zijn beroep uitoefent binnen een vennootschap waarvan de aandelen hem eigen zijn, is aan het gemeenschappelijk vermogen een vergoeding verschuldigd voor de netto-beroepsinkomsten die het gemeenschappelijk vermogen niet heeft ontvangen en redelijkerwijze had kunnen ontvangen indien het beroep niet binnen een vennootschap was uitgeoefend.”
Indien de volgende voorwaarden voldaan zijn, zal er op het ogenblik van de ontbinding van het stelsel een vergoeding verschuldigd zijn aan het gemeenschappelijk vermogen, ten belope van de niet ontvangen netto-beroepsinkomsten: (i) uitoefening van een beroep via een vennootschap waarvan de aandelen eigen zijn en (ii) de gemeenschap heeft niet de inkomsten ontvangen die ze redelijkerwijze had kunnen ontvangen indien het beroep niet via een vennootschap werd uitgeoefend.
Hoewel deze bepaling werd uitgedacht om de belangen van de benadeelde echtgenoot, gehuwd onder een gemeenschapsstelsel, te beschermen, is er al veel kritiek op geuit. Niet zozeer de doelstelling, maar wel de praktische haalbaarheid ervan wordt in vraag gesteld. Een correcte berekening van de mogelijke netto-beroepsinkomsten van de echtgenoot die zijn activiteiten binnen een eigen vennootschap uitoefent, is volgens sommigen immers niet mogelijk. Er werden reeds amendementen ingediend om dergelijke situatie op een andere wijze op te lossen. Deze amendementen werden tot op heden niet aanvaard. Op 19 juli a.s. zou de definitieve stemming over het wetsvoorstel en de amendementen plaatsvinden.
Indien het wetsvoorstel wordt goedgekeurd, zal de nieuwe regeling op 1 september 2018 in werking treden. Ze zal van toepassing zijn op al wie op die datum gehuwd is onder het gemeenschapsstelsel.
Indien u hieromtrent vragen heeft, of indien u graag uw huwelijksvermogensstelsel wil herbekijken, helpen wij u hier graag mee verder.