De rechtbank van eerste aanleg te Brugge oordeelt dat het inschakelen van een passieve holding om een overname te realiseren kunstmatig is aangezien het een constructie is die is opgezet met als hoofddoel het genieten van de voordelen van de moeder-dochterrichtlijn. (Rb. Brugge 21 oktober 2024).
Situering
Sinds 2016 kent de Belgische wetgeving een specifieke antimisbruikbepaling die erop gericht is om in geval van misbruik de voordelen die de moeder-dochter richtlijn biedt te weigeren. Het recht op de vrijstelling van roerende voorheffing en de DBI-aftrek geldt niet voor louter kunstmatige constructies. Een rechtshandeling wordt als kunstmatig beschouwd wanneer zij niet is opgezet op grond van geldige zakelijke motieven die beantwoorden aan de economische realiteit. De belastingplichtige kan dus het tegenbewijs leveren door te wijzen op het bestaan van zakelijke motieven die de gebruikte constructies verantwoorden.
Uit de voorbereidende werken van de wet die deze bepaling invoerde, blijkt dat het loutere gebruik van een holdingstructuur op zich geen misbruikmechanisme is. Een passieve holding, die enkel de aandelen van een (operationele) vennootschap aanhoudt en verder zelf geen activiteiten uitoefent, lijkt wel in aanmerking te kunnen komen als kunstmatige constructie.
De feiten: overname van een vennootschap
De aandelen van BV X worden verkocht. De heer A koopt 1% van deze aandelen en BV A (waarvan A 100% aandeelhouder is) koopt de overige 99%.
In de jaren die volgen op de overname keert BV X dividenden uit. Voor de dividenden toegekend aan BV A (de holding), past BV X een vrijstelling van roerende voorheffing toe (de vereiste houdperiode van één jaar voor vrijstelling van roerende voorheffing is verstreken). Enkel op de dividenden die aan de heer A zelf worden toegekend, wordt roerende voorheffing ingehouden.
De rechtbank oordeelt dat het gebruik van BV A in de overnamestructuur (alleen) is ingegeven met het oog op het verkrijgen van fiscale voordelen, in strijd met het doel van de moeder-dochterrichtlijn. De dividenden die worden uitbetaald door BV X kunnen immers onder toepassing van het DBI-regime belastingvrij worden overgeheveld naar BV A.
BV A is de lening voor de financiering van de overname van BV X aangegaan. Aangezien BV X (na het verstrijken van één jaar) geen roerende voorheffing dient in te houden op het aan BV A toegekende dividend, heeft BV A meer middelen beschikbaar voor het terugbetalen van de lening in vergelijking met de situatie waarin de heer A als privépersoon het overnamekrediet op zijn naam zou afgesloten hebben. BV X dient immers wel roerende voorheffing in te houden op de aan de heer A toegekende dividenden.
Belangrijk is dat de rechtbank vaststelt dat BV A – naast het bezit van de participatie in BV X – een lege doos is. Zij heeft geen reële economische activiteit, geen vaste activa, geen werknemers of werkingskosten, hetgeen volgens de rechtbank op een kunstmatige constructie wijst.
De rechtbank stelt ook vast dat de belastingplichtige er niet in geslaagd is om het tegenbewijs te leveren dat er wel degelijk geldige zakelijke redenen ten grondslag lagen aan de opzet van de constructie en/of dat die niet als hoofddoel het verkrijgen van het betrokken belastingvoordeel had.
Zij concludeert bijgevolg dat uit niets blijkt dat het tussenplaatsen van een holding noodzakelijk was. De belastingplichtige had de aandelen zelf (rechtstreeks) kunnen verwerven. Bijgevolg bevestigt de rechtbank dat de vrijstelling van de roerende voorheffing terecht geweigerd werd.
De mogelijke toepassing van de specifieke antimisbruikbepalingen lijkt beperkt te blijven tot passieve holdings, waarvan het bestaan niet verantwoord kan worden op niet-fiscale motieven. Voor een actieve holding (die bijvoorbeeld managementactiviteiten heeft en bestuursmandaten opneemt), of een holding die kan worden verantwoord in het kader van bijvoorbeeld een successieplanning, lijkt de toepassing van de antimisbruikbepaling minder vanzelfsprekend.