In een arrest van 18 november 2022 heeft het Hof van Cassatie geoordeeld dat de symmetrische uitbreng uit het gemeenschappelijk vermogen gevolgd door een schenking geen fiscaal misbruik uitmaakt. Hiermee bevestigt het Hof een eerder standpunt van het hof van beroep te Gent dat op 27 april 2021 reeds heeft geoordeeld in het voordeel van de belastingplichtige. De Vlaamse Belastingdienst (VLABEL) wordt dus opnieuw teruggefloten in zijn interpretatie en toepassing van de algemene antimisbruikbepaling.
Waarover gaat het?
Een kinderloos echtpaar had in 2016, kort voor het overlijden van de echtgenoot, nog een wijziging aangebracht aan het wettelijk stelsel waaronder het gehuwd was. Deze wijziging bestond uit een symmetrische uitbreng van een aantal roerende goederen naar het eigen vermogen van beide echtgenoten. Tegelijkertijd werd er een keuzebeding toegevoegd met betrekking tot de resterende gemeenschapsgoederen. Op dezelfde dag werd er een schenking onder voorbehoud van vruchtgebruik gedaan door de echtgenoot aan zijn echtgenote van de door hem door de uitbreng verkregen roerende goederen. Deze schenking werd verder aangevuld met een beding van terugkeer en een fideïcommis de residuo ten voordele van bepaalde familieleden van beide echtgenoten. De schenkingsakte werd geregistreerd en de schenkbelasting werd betaald.
VLABEL: fiscaal misbruik
VLABEL achtte dat voormelde planning, waarbij een schenking werd gedaan door de man aan zijn echtgenote na een symmetrische uitbreng uit het gemeenschappelijk vermogen, fiscaal misbruik uitmaakt in de zin van de algemene fiscale misbruikbepaling (artikel 3.17.0.0.2 VCF). Volgens VLABEL frustreert deze planning artikel 2.7.1.0.4 VCF, dat voorziet in erfbelasting wanneer de langstlevende meer dan de helft van het gemeenschappelijk vermogen verkrijgt via huwelijksvoordeel, evenals artikel 2.7.4.1.1 VCF, dat voorziet in de progressieve tarieven in de erfbelasting.
In casu werd de uitbreng van de roerende goederen uit het gemeenschappelijk vermogen, gevolgd door de schenking van de blote eigendom van deze roerende goederen door de man aan zijn echtgenote, niet onderworpen aan het hogere tarief van erfbelasting (27%), maar wel aan het lagere tarief van schenkbelasting (3%). VLABEL meende dat deze goederen toch nog aan de erfbelasting moesten worden onderworpen. Indien de goederen nog in de nalatenschap van de echtgenoot aanwezig zouden zijn geweest, zouden ze immers belast zijn aan het tarief van 27% erfbelasting.
Arrest hof van beroep Gent 27 april 2021
Net als de rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Gent heeft het hof van beroep te Gent VLABEL in het ongelijk gesteld door te oordelen dat er geen sprake was van fiscaal misbruik. Het hof stelde hierbij terecht dat de algemene fiscale misbruikbepaling een systeem van bewijs en tegenbewijs omvat. Pas wanneer de fiscus erin slaagt het objectief bewijs te leveren, is het aan de belastingplichtige om een tegenbewijs te leveren door andere motieven dan het ontwijken van belasting aan te halen die zijn handelen rechtvaardigt. Het hof benadrukt in zijn arrest dat VLABEL niet aantoonde dat de concrete doelstellingen van de ingeroepen wetsbepalingen werden geschonden waardoor het objectief bewijs dus niet werd geleverd. Daarnaast volgde het hof ook niet de argumentatie van VLABEL dat de schenker de beoogde situatie, namelijk de bescherming van de langstlevende, op een andere manier had kunnen bekomen.
Arrest Hof van Cassatie 18 november 2022
In een arrest van 18 november 2022 heeft ook het Hof van Cassatie geoordeeld dat de symmetrische uitbreng uit gemeenschappelijk vermogen gevolgd door een schenking, geenszins fiscaal misbruik uitmaakt. Hiermee bevestigt het Hof de eerdere standpunten ingenomen door de rechtbank van eerste aanleg te Gent en het hof van beroep te Gent.
Volgens het Hof van Cassatie werd er terecht geoordeeld dat de echtgenoten zich geenszins buiten het toepassingsgebied van artikel 2.7.1.0.4 VCF hebben geplaatst en dat VLABEL niet aantoont dat het zich onttrekken aan de erfbelasting door goederen tijdens het leven te schenken en aan schenkbelasting te onderwerpen, in strijd is met de doelstellingen die artikel 2.7.4.1.1 VCF nastreeft. Hiermee wordt er nogmaals op gewezen dat VLABEL faalt in het leveren van objectief bewijs dat de concrete doelstellingen van de ingeroepen wetsbepalingen werden geschonden.
Indien VLABEL deze interessante planningstechniek met succes wil proberen te betwisten, zal dat enkel kunnen mits het leveren van dat objectief bewijs van fiscaal misbruik, en niet door enkel te verwijzen naar de frustratie van een wetsbepaling zonder enige motivering.