Het parlement buigt zich momenteel over een hervorming van het huwelijksvermogensrecht. De bedoeling hiervan is om een aantal onduidelijkheden uit de wet te halen en om meer keuzevrijheid te geven aan mensen die huwen onder een stelsel van scheiding van goederen. Het wetsvoorstel reikt hen clausules aan waarmee zij de financiële gevolgen van dit stelsel bij ontbinding kunnen milderen.
Basisprincipe: wettelijk stelsel
Het basisprincipe blijft hetzelfde: wie huwt zonder huwelijkscontract valt onder het wettelijk stelsel. Dit betekent dat alle inkomsten die de echtgenoten tijdens het huwelijk vergaren gemeenschappelijk zijn. Schenkingen, erfenissen, voorhuwelijkse goederen en bepaalde persoonlijke goederen behoren daarentegen tot het eigen vermogen van elke echtgenoot. Via huwelijkscontract kunnen echtgenoten de gemeenschap uitbreiden. De hervorming verschaft duidelijkheid over het statuut van bepaalde goederen (eigen of gemeenschappelijk), maar is ook van belang voor echtgenoten die ervoor kiezen om onder het stelsel van scheiding van goederen te huwen.
Stelsel van scheiding van goederen: huidige stand van zaken
In het stelsel van scheiding van goederen is er geen gemeenschappelijk vermogen. Elke echtgenoot heeft een eigen vermogen, waartoe ook zijn beroepsinkomsten behoren. Ondernemers kiezen vaak voor dit systeem om de andere echtgenoot af te schermen van schuldeisers. Soms kan het stelsel echter tot onrechtvaardige situaties leiden, bv. wanneer één partner niet beroepsactief is om voor een ziek kind te zorgen. Bij echtscheiding maakt hij geen aanspraak op de beroepsinkomsten van zijn partner, wat hem in financiële moeilijkheden kan brengen. Echtgenoten kunnen hieraan remediëren door in hun huwelijkscontract correcties in te bouwen die de werking van het stelsel verzachten, maar momenteel bestaat hier nog geen wettelijk kader voor.
Stelsel van scheiding van goederen: (mogelijke) toekomstige wijzigingen
Met de hervorming wil de wetgever meer solidariteit tussen de echtgenoten in het stelsel van scheiding van goederen mogelijk maken. Het wetsvoorstel bevat ten eerste een uitgebreide regeling over het beding van verrekening van aanwinsten (ook wel verrekenbeding genoemd), één van de mogelijke correcties die echtgenoten op het stelsel kunnen aanbrengen. Met deze clausule blijft elke echtgenoot eigenaar van zijn vermogen tijdens het huwelijk, maar bij de ontbinding ervan verdelen de echtgenoten (volgens een afgesproken percentage) de inkomsten (of bepaalde inkomsten) die ze tijdens het huwelijk hebben vergaard. Echtgenoten zijn niet verplicht om dit beding in hun huwelijkscontract op te nemen. Als zij hier niets over bepalen, geldt het systeem van de ‘zuivere’ scheiding van goederen, zonder enige correctie. De notaris informeert hen bij de opmaak van het huwelijkscontract over de gevolgen van hun keuze.
Ten tweede wil men echtgenoten de mogelijkheid bieden om in het huwelijkscontract te opteren voor een rechterlijke billijkheidscorrectie. Deze laat de rechter toe om aan de economisch zwakkere echtgenoot bij echtscheiding een vergoeding toe te kennen, te betalen door de economisch sterkere echtgenoot. Dit kan uiteraard slechts onder specifieke voorwaarden. De verzoekende echtgenoot moet aantonen dat de omstandigheden sinds het sluiten van het huwelijkscontract onvoorzien en ongunstig gewijzigd zijn (bv. door ziekte), waardoor een zuivere scheiding van goederen voor hem tot een manifeste onbillijkheid zou leiden. Ook hier gaat het om een facultatieve correctie. De notaris moet in het contract vermelden of de echtgenoten hier al dan niet voor kiezen.
Inwerkingtreding
Het wetsvoorstel is nog niet goedgekeurd door het parlement en kan dus nog wijzigingen ondergaan. In elk geval hoopt de wetgever de nieuwe wet in werking te laten treden op 1 september 2018, de dag waarop ook het hervormde erfrecht van kracht zal zijn. Echtgenoten die na deze datum kiezen voor het stelsel van scheiding van goederen kunnen de vermelde (of andere) correcties in hun huwelijkscontract laten opnemen. Ook echtgenoten die reeds voor de inwerkingtreding onder dit stelsel gehuwd zijn, kunnen er correcties op aanbrengen, zoals het beding van verrekening van aanwinsten.
Nogmaals: zonder het invoegen van correcties geldt het principe van de zuivere scheiding van vermogens, zowel onder het huidige als onder het toekomstige recht.