De Vlaamse belastingdienst (Vlabel) heeft bevestigd dat hij het door de Raad van State vernietigde standpunt over de zogenaamde gesplitste aankoop vruchtgebruik-blote eigendom en de gesplitste inschrijving op effecten of geldbeleggingen niet meer zal toepassen. Wat zijn de mogelijke gevolgen voor uw successieplanning?
Een korte herhaling...
Zoals uiteengezet in onze vermogensflash van 14 juni 2018 nam Vlabel in het verleden verschillende controversiële standpunten in over de zogenaamde ‘gesplitste aankoop van vruchtgebruik en blote eigendom’ en ‘gesplitste inschrijvingen op effecten of geldbeleggingen’. Bij een gesplitste aankoop kopen bijvoorbeeld de ouders het vruchtgebruik en de kinderen de blote eigendom van een onroerend goed. Een gesplitste inschrijving doet zich dan weer vaak voor onder de vorm van een schenking van een effectenportefeuille of aandelen door ouders aan hun kinderen, waarbij de ouders zich het vruchtgebruik voorbehouden en de begiftigden enkel de blote eigendom verkrijgen. In beide gevallen worden de kinderen bij het overlijden van hun ouders de volle eigenaar (door het uitdoven van het vruchtgebruik) zonder dat zij hierdoor erfbelasting zouden moeten betalen.
Artikel 2.7.1.0.7 VCF (oud artikel 9 W.Succ.) voorziet daarom in een fictiebepaling waardoor de aankoop of inschrijving alsnog wordt vermoed in volle eigendom in de nalatenschap van de vruchtgebruikers (ouders) aanwezig te zijn en als een legaat door de blote eigenaars (kinderen) te zijn verkregen. Dit vermoeden kan echter weerlegd worden door een tegenbewijs: zo zal er geen erfbelasting verschuldigd zijn indien bewezen wordt dat de verkrijging van de blote eigendom geen ‘bedekte bevoordeling’ uitmaakt. Aangezien het in de praktijk vaak voorkomt dat het geld voor de aankoop van de blote eigendom vooraf door de ouders aan de kinderen wordt geschonken, stelde Vlabel in zijn standpunt 15004 over de gesplitste aankoop dat het tegenbewijs nog slechts op twee manieren kon worden geleverd: ofwel moet op de voorafgaande schenking schenkbelasting zijn betaald, ofwel moet de begiftigde vrij over de gelden hebben kunnen beschikken. Aangezien dit laatste moeilijk te bewijzen valt, werd de belastingplichtige dus richting de eerste optie geduwd. Later werd dit standpunt bovendien ook doorgetrokken naar gesplitste inschrijvingen, waardoor ook op schenkingen van effecten of geldbeleggingen met voorbehoud van vruchtgebruik steeds schenkbelasting diende te worden betaald.
Raad van State stelt Vlabel in het ongelijk
De Raad van State heeft in een recent arrest van 12 juni 2018, het Vlabel-standpunt 15004 over de gesplitste aankoop/inschrijving vernietigd. De Raad van State lijkt hiermee een einde te stellen aan de discussie of een gesplitste aankoop (met voorafgaande schenking) of gesplitste inschrijving, die niet onderworpen is aan registratie in België, al dan niet moet worden beschouwd als een fictief legaat waarop erfbelasting is verschuldigd.
Gevolgen voor uw planning?
Vlabel heeft bevestigd dat hij bij toekomstig te behandelen dossiers het vernietigde standpunt niet langer zal toepassen. Belastingplichtigen die in het kader van de erfbelasting wel belast werden in toepassing van dit standpunt kunnen volgens Vlabel nog een bezwaarschrift indienen binnen de bezwaartermijn van drie maanden na de verzenddatum van het aanslagbiljet. Indien u in het verleden bij de uitvoering van uw planning, conform het vernietigde standpunt, een schenking reeds heeft geregistreerd dient u uiteraard geen verdere stappen te ondernemen. Volgens de huidige stand van zaken blijft u vrijgesteld van erfbelasting.
Vlabel heeft echter nog niet bevestigd wat de gevolgen zijn voor de andere standpunten die gebaseerd zijn op het vernietigde standpunt. We denken hierbij onder andere aan het standpunt 15095 over de wet Breyne (verkoop op plan). We veronderstellen dat ook deze standpunten niet langer toegepast zullen worden.
Wat zijn de gevolgen voor de gesplitste aankoop? Laten we de volgende situatie nemen. De ouders kopen het vruchtgebruik en de kinderen kopen de blote eigendom van een onroerend goed. Voorafgaand aan de aankoop schenken de ouders het geld voor de aankoop van de blote eigendom aan de kinderen. Het vermoeden van een bedekte bevoordeling kan o.i. eenvoudig worden weerlegd door aan te tonen dat er voorafgaand aan de aankoop een schenking is gebeurd. Door de vernietiging van het standpunt lijkt het daarbij niet langer nodig dat de voorafgaande schenking geregistreerd is om later erfbelasting te vermijden. Toch stelt zich in dat verband de vraag wat de toekomst zal brengen. Vlabel zou alvast bevestigd hebben voorlopig geen nieuw standpunt over deze materie te zullen innemen en lijkt de bal in het kamp van de wetgever te leggen. Zo bestaat de mogelijkheid dat de Vlaamse decreetgever de verplichte registratie (en dus betaling van schenkbelasting) als enige optie om later erfbelasting te vermijden in de toekomst wettelijk gaat verankeren. In dat geval zal de datum van inwerkingtreding van groot belang zijn, waarbij het ons onwaarschijnlijk lijkt dat men eerder uitgevoerde planningen op dat moment niet alsnog zou kunnen bijsturen.
Wat zijn de gevolgen voor schenkingen van effecten en geldbeleggingen met voorbehoud van vruchtgebruik? Dergelijke schenkingen kunnen voortaan terug plaatsvinden voor Nederlandse notaris en zonder dat er schenkbelasting betaald wordt. Indien de schenker daarnaast de vereiste drie- of zevenjaarstermijn na de schenking overleeft, zal hierop - gelet op het wegvallen van het Vlabel-standpunt - ook geen erfbelasting moeten worden betaald. Ook hier is het echter maar de vraag in welke mate de Vlaamse decreetgever zal ingrijpen. Bij de gesplitste inschrijving lijkt het ons nog steeds dat dergelijke discussie eenvoudigweg kan worden vermeden door preventief te opteren voor alternatieve vormen van inkomsten- en controlebehoud.
Wij volgen dit uiteraard verder voor u op en staan u graag bij om zowel oude als nieuwe aankopen/schenkingen samen met u te evalueren.