Een beheersvolmacht is een overeenkomst waarbij de eigenaar van een goed een volmacht geeft aan een derde om dit goed te beheren en er desgevallend over te beschikken (in naam en voor rekening van de eigenaar). Dit kan zowel onderhands als notarieel, hoewel een notariële volmacht verplicht is in bepaalde gevallen.
Een beheersvolmacht kan bijzonder nuttig zijn in het kader van een vermogensplanning. De ouders schenken aan hun kinderen een specifiek goed, bijvoorbeeld een beleggingsportefeuille bij een bank, waarna de kinderen aan de ouders een beheersvolmacht toekennen. De kinderen zijn dan de volmachtgevers en de ouders de volmachtdragers. Door aan deze volmacht specifieke modaliteiten en voorwaarden te verbinden, wordt tegemoet gekomen aan de wens van vele schenkers om de controle te behouden over hun vermogen. De bank zal dus handelen op instructie van de ouders en niet van de kinderen, eigenaars van de beleggingsportefeuille.
Het is belangrijk dat degene die het beheer overdraagt, hier niet zomaar op kan terugkomen. Daarom is de beheersvolmacht best onherroepelijk. Anders dan bij een gewone bankvolmacht kan de volmachtgever daar dus voor de duur van de beheersvolmacht niet op terugkomen of deze herroepen.
Daarnaast is het van belang dat de volmacht exclusief is, zodat de ouders zeker zijn dat niemand anders zich kan of mag bezig houden met het beheer over de geschonken goederen (zoals ook het geval is bij de zaakvoerder van een maatschap). Bij een gewone volmacht mag de volmachtgever ook handelingen uitvoeren, samen met de volmachtdrager. Een exclusieve volmacht zorgt er daarentegen voor dat de volmachtgever niet meer zelf mag handelen, maar dat enkel de volmachtdrager exclusief handelingen mag stellen.
Concreet, als er dus een onherroepelijke en exclusieve volmacht tot beheer over een beleggingsportefeuille door de kinderen aan de ouders wordt gegeven, zullen de ouders zeker zijn dat zij tijdens de duur van die volmacht alleen instructies aan de bank kunnen geven zonder dat hun volmacht ingetrokken kan worden. De bank mag enkel handelen op instructie van de ouders en niet meer op instructie van de kinderen. Zij kunnen de volmacht ook niet intrekken voor de duur die afgesproken werd in de beheersvolmacht.
Verder wordt de volmacht zo opgesteld dat hij ook toepasselijk is op alle goederen die in de plaats komen van de geschonken goederen, zodat de beheerders de goederen kunnen herbeleggen zonder de controle erover te verliezen. Ten slotte kan er zelfs voorzien worden in periodieke uitkeringen aan de ouders, zodat zij zelf een eventuele last tot afstand van een rente die werd verbonden aan de schenking kunnen betalen.
Uiteraard dienen de ouders steeds rekening en verantwoording af te leggen aan de kinderen en dienen de onder beheer geplaatste goederen (of wat hiervoor in de plaats gekomen is) op het einde van het beheer teruggegeven te worden.
Voordelen ten opzichte van de maatschap
Waar een maatschap vroeger kon genieten van complete anonimiteit en aan weinig formaliteiten onderworpen was, zijn deze voordelen door recente wetswijzigingen verminderd.
Zo moet een maatschap sinds de hervorming van het ondernemingsrecht ingeschreven worden in de Kruispuntbank der Ondernemingen (KBO). Hoewel de opgenomen informatie eerder algemeen is, zoals bijvoorbeeld de oprichtingsdatum en de zaakvoerders, gaat de anonimiteit verloren aangezien elke burger de KBO online kan raadplegen. De beheersvolmacht daarentegen geniet wel van absolute anonimiteit: hij moet niet geregistreerd worden.
Door de kwalificatie als onderneming dient een maatschap ook een boekhouding te voeren en een jaarrekening op te stellen. Aan deze verplichting zullen steeds (al dan niet aanzienlijke) bijkomende kosten verbonden zijn. De volmachtdrager in een beheersvolmacht is enkel verplicht rekening en verantwoording af te leggen. Hoewel hij hiervoor een algemeen overzicht en stavingstukken zal moeten bijhouden, is deze verplichting veel minder verregaand en stringent dan het voeren van een volwaardige boekhouding.
Ten slotte moeten de uiteindelijke begunstigden (ultimate beneficial owners) van een maatschap worden opgenomen in het UBO-register, dat wordt beheerd door de Federale Overheidsdienst Financiën. Hoewel dit register voor de burger slechts beperkt toegankelijk is, boet de maatschap hier opnieuw in aan anonimiteit en eenvoud. De beheersvolmacht is niet onderworpen aan deze verplichting.
De beheersvolmacht is dus een uitstekend alternatief voor de maatschap: veel minder administratie en eenvoudiger.
Gevaar voor fiscaal misbruik
Aangezien de fiscale administratie gevallen van ‘verregaand’ controlevoorbehoud bij een schenking als fiscaal misbruik ziet, stelde zich de vraag of de fiscus deze beheersvolmacht in combinatie met een schenking niet zou beschouwen als fiscaal misbruik.
De fiscus meent namelijk dat een schenking met ‘verregaand’ controlevoorbehoud de facto gebeurt onder de opschortende voorwaarde van het overlijden van de schenker. Volgens de fiscus zouden de begunstigden de geschonken goederen pas echt verkrijgen op het ogenblik van overlijden van de schenker, wanneer het controlevoorbehoud ophoudt. Ingevolge een fiscale fictiebepaling, is er dan geen schenkbelasting, maar wel de hogere erfbelasting verschuldigd op de geschonken goederen.
De fiscus oordeelt: geen fiscaal misbruik
We hebben de vraag naar fiscaal misbruik dan ook aan de Vlaamse Belastingdienst gesteld. Wij hebben een casus voorgelegd, waarin een echtpaar een beleggingsportefeuille bij bankgift aan zijn twee gemeenschappelijke kinderen schenkt, zonder controlevoorbehoud. Na deze schenking geven de kinderen uit eigen wil het beheer uit handen via een beheersvolmacht aan hun ouders voor een periode van 20 jaar.
Enerzijds hebben de kinderen de schenking zonder enig controlevoorbehoud door hun ouders ontvangen. Zij geven de goederen vervolgens zelf in beheer aan hun ouders. Anderzijds werd de beheersvolmacht aangegaan voor een vooraf afgesproken vaste periode en werd de duur ervan niet verbonden aan de duur van het leven van de ouders, zodat er niet geargumenteerd kan worden dat de goederen de facto pas overgaan op het ogenblik van hun overlijden.
De Vlaamse Belastingdienst heeft bevestigd dat er in dergelijke omstandigheden geen sprake is van fiscaal misbruik.
Besluit
Hiermee wordt bevestigd dat de beheersvolmacht niet alleen juridisch maar ook fiscaal kan dienen als alternatief voor de maatschap, die ingevolge bepaalde wetswijzigingen heeft ingeboet aan eenvoud en anonimiteit. Belangrijk is echter om de juiste modaliteiten en voorwaarden te voorzien, zodat de volmacht sluitend is en geheel overeenkomt met uw wensen. Wij helpen u hierbij uiteraard graag verder.